Chẩn đoán và điều trị xoắn tinh hoàn

Theo các bác sĩ nam khoa, xoắn tinh hoàn là trường hợp cấp cứu ngoại khoa, cần được điều trị kịp thời để tránh biến chứng hoại tử phải cắt bỏ tinh hoàn. Bệnh xuất hiện với triệu chứng đau nhức dữ dội và đột ngột vùng bìu. Trong hầu hết mọi trường hợp, can thiệp phẫu thuật là lựa chọn điều trị thích hợp nhất.

Xoắn tinh hoàn là bệnh gì?

Xoắn tinh hoàn là hiện tượng thừng tinh bị xoắn lại, ngăn chặn con đường vận chuyển máu đến tinh hoàn, từ đó làm giảm lưu lượng máu, gây sưng đau đột ngột và dữ dội. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, phổ biến nhất là trẻ sơ sinh và giai đoạn từ 12 – 18 tuổi. Tinh hoàn bị xoắn phải can thiệp phẫu thuật khẩn cấp để tránh tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến cắt bỏ.

Xét về sinh lý bệnh học, tình trạng này xảy ra khi có hiện tượng xoắn cơ học của thừng tinh, làm cho tinh hoàn bị treo trong bìu ở một vị trí bất thường chứa động mạch và tĩnh mạch. Xoắn sẽ làm giảm hoặc ngăn chặn hoàn toàn lưu lượng máu đến cơ quan. Mức độ tắc nghẽn động mạch, tĩnh mạch sẽ phụ thuộc vào thời gian cũng như mức độ nghiêm trọng của tình trạng xoắn.

Thông thường, lưu lượng máu tĩnh mạch bị tổn hại đầu tiên. Sự gia tăng áp lực tĩnh mạch sau đó tiếp tục làm giảm lưu lượng máu động mạch. Điều này dẫn đến giảm lượng oxy cung cấp cho tinh hoàn, nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tổn thương nghiêm trọng.

(Xem thêm: phòng khám nhi đồng)

Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy hiện tượng xoắn có thể xảy ra ngay cả trong quá trình phát triển của thai nhi. Đây là một trong những nguyên nhân khiến trẻ sinh ra bị dị tật tinh hoàn (chỉ có một tinh hoàn).

Nguyên nhân gây xoắn tinh hoàn

Hiện nay, nguyên nhân dẫn đến xoắn tinh hoàn vẫn chưa được xác định chính xác. Một số yếu tố có thể đều cập đến gồm:

- Yếu tố di truyền: Hầu hết nam giới gặp phải tình trạng này đều có liên quan đến yếu tố di truyền, trong đó, cả hai tinh hoàn đều có thể bị ảnh hưởng.

- Chấn thương: Hiện tượng xoắn tinh hoàn cũng thường xảy ra vài giờ sau khi hoạt động mạnh, chấn thương nhẹ, thậm chí là trong quá trình ngủ.

- Nhiệt độ quá thấp.

- Sự phát triển nhanh chóng của tinh hoàn ở tuổi dậy thì.

Dấu hiệu xoắn tinh hoàn

Khi con đường vận chuyển máu đến bìu bị cắt đứt, tinh hoàn bị xoắn có thể gây đay dữ dội. Cơ quan sưng to và có nguy cơ hoại tử nhanh chóng nếu không điều trị kịp thời. Dưới đây là một số dấu hiệu điển hình nam giới nên theo dõi, nhận biết để liên hệ sớm với bác sĩ:

- Đau đột ngột và dữ dội một bên bìu.

- Đỏ và sưng bìu.

- Một bên tinh hoàn cao hơn bên còn lại.

- Đau bụng.

- Buồn nôn và nôn.

- Sốt.

- Đi tiểu thường xuyên.

- Chóng mặt.

- Xuất hiện khối u bất thường trong bìu.

Yếu tố rủi ro tăng nguy cơ xoắn tinh hoàn

Hầu hết những người bị xoắn tinh hoàn đều không có vấn đề sức khỏe tiềm ẩn trước đó. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy một số yếu tố rủi ro có thể làm tăng nguy cơ gặp phải tình trạng này, bao gồm:

- Một tinh hoàn có kích thước lớn hơn.

- Khối u xuất hiện trên tinh hoàn, đặc biệt là khối u ác tính liên quan đến thừng tinh.

- Tuổi tác: Tình trạng xoắn tinh hoàn thường xảy ra ở trẻ sơ sinh và thanh thiếu niên giai đoạn từ 16 – 18 tuổi (trước hoặc trong tuổi dậy thì).

- Một số dị tật hoặc biến thể giải phẫu bẩm sinh ở tinh hoàn hoặc các cấu trúc xúc quanh cũng có thể làm tăng nguy cơ xoắn, điển hình là dị dạng “quả lắc chuông” (bell-clapper deformity), chiếm đến 90% tổng số các trường hợp.

- Chấn thương bìu hoặc tập thể dục nặng, chẳng hạn như đạp xe đạp (chỉ có khoảng 4 – 8% tổng sống các trường hợp).

- Di truyền.

- Thời tiết lạnh (vẫn đang trong quá trình nghiên cứu).

Xoắn tinh hoàn có nguy hiểm không?

Xoắn tinh hoàn là tình trạng khẩn cấp, nếu không được điều trị kịp thời có nguy cơ sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như sau:

- Tổn thương tinh hoàn nghiêm trọng: Tinh hoàn bị xoắn có nguy cơ tổn thương nghiêm trọng do lưu lượng máu giảm, thiếu hụt nguồn cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho cơ quan. Trong trường hợp bắt buộc, phải cắt bỏ tinh hoàn để tránh hoại tử lan rộng hoặc chết mô.

- Vô sinh: Tác động của tình trạng xoắn tinh hoàn đối với khả năng sinh sản lâu dài vẫn chưa được có kết luận đầy đủ. Tuy nhiên, hiện tượng này có nguy cơ ảnh hướng đến chức lượng tinh trùng, đặc biệt là ở thanh thiếu niên và người lớn.

- Gây tổn thương cho bên tinh hoàn còn lại: Sau khi một tinh hoàn bị tổn thương, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ được kích hoạt để tiến hành dọn dẹp, chữa lành. Trong quá trình này, các kháng thể hoặc protein sẽ được tạo ra, có nguy cơ gây tổn thương cho tinh hoàn còn lại.

- Tổn thương do tái tưới máu: Loại tổn thương này thường xảy ra ở các mô bị thiếu nguồn cung cấp máu trong một thời gian dài.

- Nhiễm trùng huyết: Trong những trường hợp cực kỳ hiếm gặp (0,03%), nếu xoắn tinh hoàn kéo dài không được điều trị có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng nghiêm trọng và lan rộng sẽ gây tổn thương máu, các cơ quan lân cận, thậm chí là tử vong.

Xoắn tinh hoàn được chẩn đoán như thế nào?

Đối với tình trạng xoắn tinh hoàn, bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc kiểm tra mức độ sưng đau ở bìu. Cụ thể, thao tác véo vào bên trong đùi sẽ được thực hiện nhằm làm cho cơ quan co lại. Trong trường hợp phản xạ này không xảy ra, nhiều khả năng tinh hoàn bị xoắn. Ngoài ra, một số xét nghiệm cũng có thể được chỉ định thực hiện bao gồm:

- Siêu âm Doppler bìu để kiểm tra lưu lượng máu vận chuyển đến tinh hoàn.

- Xạ hình tinh hoàn (hiếm dùng)

Điều trị xoắn tinh hoàn

- Xoắn tinh hoàn là một trường hợp cấp cứu ngoại khoa, cần liên hệ ngay với bác sĩ khi bị đau bìu cấp. Triệu chứng điển hình là những cơn đau nhói đột ngột. Tuy nhiên, nhiều người bệnh sẽ gặp phải tình trạng xoắn không liên tục, tức là đau dữ dội sau đó giảm bớt. Khả năng tái phát cao nên cần áp dụng điều trị sớm.

- Trong đó, phẫu thuật là lựa chọn luôn được ưu tiên số một trong chữa xoắn tinh hoàn. Mổ cần được thực hiện càng nhanh càng tốt để khôi phục con đường vận chuyển máu đến bìu. Nếu dòng máu bị ngưng hơn 6 giờ đồng hồ, mô tinh hoàn có nguy cơ cao sẽ chết. Tinh hoàn bị ảnh hưởng sau đó phải cắt bỏ.

- Phẫu thuật tháo xoắn được thực hiện với gây mê toàn thân. Bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ ở bìu, sau đó tháo xoắn. Các mũi khâu nhỏ sẽ cố định tinh hoàn vào đúng vị trí trong bìu, ngăn không cho xoắn xảy ra lần nữa.

Theo dõi điều trị và tiên lượng xoắn tinh hoàn

- Theo nghiên cứu, 90% những trường hợp được điều trị xoắn tinh hoàn trong vòng 4 – 6 giờ kể từ khi bắt đầu đau đều không cần phải cắt bỏ tinh hoàn. Tuy nhiên, nếu quá trình này thực hiện sau 24 giờ trở lên, 90% tinh hoàn có nguy cơ bị cắt bỏ.

(Xem thêm: lắp đặt phòng game)

- Việc cắt bỏ tinh hoàn có thể gây ảnh hưởng đến quá trình sản xuất hormone ở trẻ sơ sinh và khả năng sinh sản trong tương lại do số lượng tinh trùng giảm. Nếu cơ thể bắt đầu tạo kháng thể do xoắn, khả năng di chuyển của tinh trùng cũng có nguy cơ bị hạn chế.

- Do đó, để tránh những biến chứng nghiêm trọng xảy ra, nam giới nên tìm kiếm chăm sóc y tế khẩn cấp ngay lập tức nếu nghi ngờ tinh hoàn đang bị xoắn. Tỷ lệ phẫu thuật thành công sẽ cao hơn trong trường hợp được phát hiện sớm.

Phương pháp phòng ngừa xoắn tinh hoàn

Hiện không có phương pháp nào phòng ngừa sớm việc xoắn tinh hoàn.

Hiếm khi hiện tượng xoắn xảy ra ở cả hai bên. Nếu các bác sĩ loại bỏ một tinh hoàn, tinh hoàn còn lại vẫn có khả năng sản xuất đủ tinh trùng để thụ thai. Tuy nhiên, những người từng bị xoắn tinh hoàn thường sẽ có số lượng tinh trùng thấp hơn bình thường.

Đôi khi, tinh hoàn còn lại sẽ phát triển lớn hơn cân bằng. Do đó, nam giới nên cân nhắc mặc quần áo bảo hộ khi vận động, chơi thể thao để bảo vệ cơ quan khỏi chấn thương không đáng có.

Nguồn: YeuSinhLy.com